Fiat Para

Fiat para, Latince kararname veya emir (“bırakın yapılsın”) anlamına gelen “fiat” kelimesinden türetilmiş olup, farklı ülkeler tarafından kendi bölgelerinde çıkarılan hem fiziksel (kağıt) hem de dijital para birimini ifade eder. Ticari paranın aksine, fiat para altın veya diğer değerli metallerle desteklenmez; bunun yerine, üretiminde kullanılan malzemeye bakılmaksızın nominal değeri devlet tarafından belirlenmekte ve garanti edilmektedir.

Fiat para, geleneksel para birimi gibi, yasal ödeme aracı olarak kabul edilir ve merkezileştirilir, basımı ve dolaşımı ilgili ülkelerin merkez bankaları tarafından kontrol edilir. Fiat para birimlerinin örnekleri arasında ABD Doları, Euro ve İngiliz Sterlini yer alır; uluslararası finansal işlemlerde en yaygın olarak kullanılan ABD Doları'dır.

Modern banknotların değeri ve fiyatının doğal bir bağlantısı yoktur; esasen bunlar minimum üretim maliyetine sahip kağıtlardır ve değerleri üzerlerine basılan nominal değerde yatmaktadır. Başlangıçtaki kağıt para, sahibinin bankaya ne kadar altın yatırdığını gösteren bir sertifika görevi görüyordu ve bu da "banknot" terimini ortaya çıkarıyordu.

Çeşitli kaynaklara göre ilk destekli banknotlar 9-10. yüzyıllarda Çin'de ortaya çıktı. Uzun bir süre boyunca pek çok ülke, banknotların devlet rezervleriyle desteklendiği ve kağıt para ihracını rezervlerde tutulan miktarla sınırlayan altın standardını uyguladı.

Fiat paraya geçiş, 1971 yılında ABD'nin altın standardını terk etmesiyle gerçekleşti. 1976'da çoğu ülke, bugün hala işleyen ve serbestçe dalgalanan döviz kurları ilkesine dayanan Jamaika para sistemini benimsedi.

Fiat paranın türleri ve dezavantajları:

Fiat para birimi hem fiziksel hem de elektronik biçimde çalışır. Yaygın kullanımına rağmen fiat paranın önemli dezavantajları vardır:

• Altın standardının terk edilmesi nedeniyle fiziksel değerin olmaması.
• Görünüşte yoktan basıldıkları için gerçek değerden yoksundurlar ve eğer yanlış yönetilirse bir ülkenin mali sisteminin çökmesine yol açabilirler.
• Kalıcı enflasyon, paranın değer kaybetmesine yol açıyor.
• Banknotlarda alınan çeşitli güvenlik önlemlerine rağmen sahtecilik sorunları yaşanıyor.

Dijital Para Birimi – İtibari Paranın Kriptografik Formu

Şu anda dijital para birimleri hakkında büyüyen bir tartışma var. Ulusal dijital para birimi aslında aynı nakit dışı fiat paradır ancak kripto para birimi biçimindedir. Başka bir deyişle, dijital yuan, dijital ruble vb. gibi hükümet tarafından düzenlenen bir kripto para birimidir.

Diğer kripto para birimlerinin aksine, dijital para birimi hükümet tarafından düzenlenir, basımı ve dolaşımı merkez bankası tarafından kontrol edilir. Devlet kontrolü dışında faaliyet gösteren "ticari" kripto para birimlerinin aksine, dijital para birimi yasal bir para birimi olacak ve mal satın almak, satmak, maaş almak, vergi ödemek vb. için kullanılabilecek.

Nakit dışı formun aksine, dijital para birimi ticari veya diğer bankaların hesaplarında değil, doğrudan merkez bankasında saklanacak. İşlem hızı anlık olacak, nakit dışı işlemler ise saatler ila birkaç gün sürebilir.

Daha basit bir ifadeyle, dijital para birimi, kontrol açısından nakit dışı fiat paranın teknolojik olarak gelişmiş bir şeklidir.

Belki de dijital para birimiyle ilgili en acil soru, ticari bankalarla iki yönlü iletişimin sınırlandırılmasıdır. Daha önce ticari bankalar müşterilerine destek ve yardımcı olabiliyordu ancak dijital para biçimindeki para doğrudan merkez bankasının sunucusunda olduğundan, merkez bankasının dijital hesaptaki işlemleri kısıtlama kararına itiraz etmek zor görünüyor.